W następstwie badania dotyczącego zapobiegania nadużyciom finansowym i korupcji w europejskich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych – podsumowując praktyki w państwach członkowskich UE od 2018 r., Komisja Europejska i przedstawiciele państw członkowskich zwrócili się o bardziej konkretne wytyczne dotyczące zapobiegania nadużyciom finansowym w funduszach UE i ich wykrywania. Ta strona jest wynikiem projektu mającego na celu zebranie odpowiednich materiałów, w tym Dobrych Praktyk z państw członkowskich, aby sprostać temu wyzwaniu.
Projekt stworzenia tej witryny był wspólnym wysiłkiem Komisji Europejskiej, DG REGIO, EIPA (Europejskiego Instytutu Administracji Publicznej), PwC (PricewaterhouseCoopers) i GOPA Com.
Projekt był finansowany przez DG REGIO.
Dobre praktyki i studia przypadków zostały zidentyfikowane poprzez analizę źródeł wtórnych oraz wywiady z ekspertami i zainteresowanymi stronami. Projekty przedstawione na tej stronie wybrały Komisja Europejska i DG REGIO na podstawie ich wagi, udowodnionego wpływu i możliwości przeniesienia do innych państw członkowskich.
Możesz skontaktować się z zespołem projektowym za pośrednictwem tego formularza. Zapraszamy do wyrażenia opinii na temat prezentacji materiału oraz sugestii, jak można go jeszcze ulepszyć. Poszczególne przedstawione dobre praktyki obejmują również dane kontaktowe ich właścicieli.
Trudno jest podać konkretne liczby dotyczące kwot funduszy UE wyłudzanych każdego roku. Komisja Europejska polega na prawidłowym zgłaszaniu wykrytych nieprawidłowości związanych z nadużyciami finansowymi przez państwa członkowskie. Liczba nieprawidłowości zgłoszonych jako nadużycia (która obejmuje przypadki podejrzenia lub stwierdzenia nadużycia finansowego) oraz związane z nimi kwoty nie są bezpośrednim wskaźnikiem poziomu nadużyć finansowych mających wpływ na budżet UE.
Próg zgłaszania nieprawidłowości wynosi 10 000 EUR. Jest prawdopodobne, że wiele naruszeń pozostaje niezgłoszonych i niewykrytych.
W odniesieniu do 2019 r. same zgłoszone nieprawidłowości związane z nadużyciami finansowymi dotyczyły kwoty ok. 461,4 mln EUR.
Źródło: Sprawozdanie PIF za 2019 r.
Zob. też:
Sprawozdania PIF: Wszystkie sprawozdania PIF zgodnie z art. 325 TFEU można znaleźć tutaj.
Sprawozdania OLAF: Wszystkie sprawozdania OLAF można znaleźć pod tym linkiem.
Zgodnie z art. 325 TFEU Unia i państwa członkowskie zwalczają nadużycia finansowe (i wszelkie inne działania nielegalne, naruszające interesy finansowe Unii) za pomocą środków podejmowanych zgodnie z niniejszym artykułem, które mają skutek odstraszający, i zapewniają skuteczną ochronę w państwach członkowskich oraz we wszystkich instytucjach, organach, i jednostkach organizacyjnych Unii.
Na mocy tego artykułu każdego roku Komisja, we współpracy z państwami członkowskimi, przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie w sprawie środków podjętych w celu zwalczania nadużyć finansowych, zwane „sprawozdaniem PIF”. Zawiera ono informacje na temat najważniejszych inicjatyw w zakresie zwalczania nadużyć finansowych i analizę powiadomień przekazanych przez organy krajowe o przypadkach nieprawidłowości oraz podejrzeń lub stwierdzonych nadużyć finansowych.
Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) publikuje również co roku sprawozdanie roczne, w którym znajdują się informacje na temat dochodzeń Urzędu oraz zalecenia dla państw członkowskich. W niniejszym sprawozdaniu można znaleźć informacje na temat skuteczności dochodzeniowej OLAF-u, tendencji w zakresie dochodzeń dotyczących zwalczania nadużyć finansowych, działań Urzędu mających na celu ochronę dochodów budżetowych oraz informacje na temat jego wkładu w politykę zwalczania nadużyć finansowych.
Urząd Prokuratury Europejskiej (EPPO) publikuje co roku sprawozdanie roczne, zgodnie z art. 7 rozporządzenia EPPO. Sprawozdanie zawiera informacje o ogólnej działalności Prokuratury Europejskiej. Jest przekazywane Parlamentowi Europejskiemu i parlamentom narodowym, a także Radzie i Komisji.
Zob. też:
Sprawozdania PIF: Wszystkie sprawozdania PIF zgodnie z art. 325 TFEU można znaleźć tutaj.
Sprawozdania OLAF: Wszystkie sprawozdania OLAF można znaleźć pod tym linkiem.
OLAF to skrót od Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (po francusku: Office Européen de Lutte Anti-Fraude).
Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) to organ UE, którego zadaniem jest wykrywanie, badanie i powstrzymywanie nadużyć finansowych z wykorzystaniem funduszy UE w celu ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej.
OLAF wypełnia swoją misję poprzez:
- prowadzenie niezależnych dochodzeń w sprawie nadużyć finansowych i korupcji z udziałem funduszy UE, aby zapewnić, że wszystkie pieniądze podatników UE trafią do projektów, które mogą tworzyć miejsca pracy i tworzyć wzrost gospodarczy w Europie;
- przyczynianie się do wzmocnienia zaufania obywateli do instytucji UE poprzez prowadzenie dochodzeń w sprawie poważnych uchybień pracowników UE i członków instytucji UE;
- opracowywanie odpowiedniej polityki UE w zakresie zwalczania nadużyć finansowych.
Zobacz także: link do witryny OLAF-u
EPPO oznacza Prokuraturę Europejską.
Prokuratura Europejska odpowiada za dochodzenie, ściganie i stawianie przed sądem sprawców oraz współsprawców przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, które to przestępstwa przewidziano w dyrektywie (UE) 2017/1371 i określono w rozporządzeniu EPPO. W tym względzie Prokuratura Europejska wszczyna postępowania przygotowawcze, wnosi akty oskarżenia i sprawuje funkcje oskarżyciela publicznego przed właściwymi sądami państw członkowskich aż do ostatecznego zakończenia sprawy.
Prokuratura Europejska będzie działać jako jeden urząd we wszystkich uczestniczących państwach UE i będzie łączyć europejskie i krajowe wysiłki w zakresie egzekwowania prawa w ramach jednolitego, płynnego oraz skutecznego podejścia. Prokuratura Europejska powstanie na dwóch poziomach: centralnym i krajowym. Szczebel centralny będzie się składał z Prokuratora Generalnego Unii Europejskiej, jego dwóch zastępców, 22 prokuratorów europejskich (po jednym z każdego uczestniczącego państwa UE), z których dwóch będzie pełniło funkcję zastępców Prokuratora Generalnego Unii Europejskiej, oraz dyrektora administracyjnego. Poziom zdecentralizowany będzie się składał z prokuratorów delegowanych na poziomie europejskim, którzy będą się znajdować w uczestniczących państwach UE. Poziom centralny będzie nadzorował dochodzenia i ściganie prowadzone na poziomie krajowym. Z reguły to prokuratorzy delegowani w Europie będą prowadzić śledztwo i ściganie w swoim kraju UE.
Źródło: art. 4 rozporządzenia EPPO 2017/1939
Źródło: specjalna strona internetowa EPPO w witrynie internetowej Komisji
Tak. Tutaj można znaleźć niektóre ze specjalnych sprawozdań Europejskiego Trybunału Obrachunkowego na ten temat.
- Sprawozdanie specjalne nr 01/2019: Zwalczanie nadużyć finansowych w wydatkowaniu środków UE – konieczne jest podjęcie działań.
- Sprawozdanie specjalne nr 06/2019: Zwalczanie nadużyć finansowych w wydatkowaniu środków UE w obszarze spójności – instytucje zarządzające powinny usprawnić wykrywanie, reagowanie i koordynację działań
- Sprawozdanie specjalne nr 24/2015: Zwalczanie wewnątrzwspólnotowych oszustw związanych z VAT: wymagane dalsze działania.
- Sprawozdanie specjalne nr 2/2011 pt. „Działania następcze związane ze sprawozdaniem specjalnym nr 1/2005 dotyczącym zarządzania Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych”; Opinia nr 6/2005, Opinia nr 7/2006, Opinia nr 6/2011.
Proces zwiększania wiedzy ekspertów znany jest jako budowanie potencjału. Witryna ta została stworzona, aby pomóc Ci w budowaniu Twoich możliwości w zakresie walki z nadużyciami finansowymi. Przeglądając definicje, odpowiednie wytyczne, filmy i inne części tej strony internetowej, zapoznasz się z najważniejszymi pojęciami.
Innym dobrym sposobem jest wykorzystanie narzędzi oferowanych przez Unię Europejską do wymiany wiedzy specjalistycznej i informacji między praktykami. W tym celu powstało narzędzie TAIEX PEER-2-PEER. Urzędnicy służby cywilnej z całej Unii Europejskiej mogą wymieniać się wiedzą, dobrymi praktykami i praktycznym podejściem. W ten sposób zwiększają one swój potencjał administracyjny, poprawiając tym samym wyniki inwestycyjne UE.
Do pomocy kwalifikują się wszystkie organy publiczne, które są częścią systemu zarządzania i kontroli, a mianowicie:
- instytucje zarządzające;
- organy pośredniczące;
- instytucje audytowe;
- instytucje certyfikujące;
- krajowe organy koordynujące;
- wspólne sekretariaty techniczne.
Aby uzyskać więcej informacji na temat TAIEX REGIO PEER-2-PEER, kliknij tutaj.
Zapobieganie nadużyciom finansowym polega na ograniczaniu możliwości ich wystąpienia. Można to osiągnąć poprzez wdrożenie skutecznych procedur i kontroli, np. związanych z przetargami, oraz podnoszenie świadomości ludzi na temat powszechnych schematów nadużyć i ich negatywnych skutków dla organizacji i osób fizycznych.
Zapobieganie nadużyciom finansowym jest ważne, ponieważ ma na celu zapobieganie szkodom spowodowanym przez nie. Chodzi o zapewnienie, by pieniądze były wydawane w sposób wydajny, skuteczny i sprawiedliwy, a nie trafiały do kieszeni przestępców. Chodzi również o zmniejszenie kwot, które mogłyby zostać wydane na dochodzenie w sprawie nadużyć finansowych lub odzyskiwanie aktywów.
Niestety, nadużyć finansowych nigdy nie da się uniknąć w wartościach bezwzględnych. Ryzyko to można jednak znacznie obniżyć poprzez wdrożenie środków zapobiegawczych. Skuteczne środki zwalczania nadużyć finansowych, w tym metody ich wykrywania oraz dochodzenie i karanie za nie mogą również w znacznym stopniu zniechęcić oszustów i ograniczyć nadużycia finansowe oraz związane z nimi szkody finansowe i szkody dla reputacji.
Zachowaj czujność i ostrożność, zwłaszcza gdy sytuacja lub prośba nie wydają się być uczciwe. Upewnij się, że stosujesz ustalone procedury i rozumiesz ich zasadność – jeśli nie rozumiesz, dlaczego dana kontrola lub dokumentacja jest konieczna, zapytaj swoich współpracowników lub przełożonych. Jeśli nie masz pewności, czy określone zachowanie jest właściwe lub jeśli jesteś świadkiem potencjalnie oszukańczego zachowania, porozmawiaj o tym z przełożonym lub skontaktuj się z policją lub OLAF-em.
Przede wszystkim ważne jest, aby zachować czujność i ostrożność w celu wykrycia nadużycia. W każdym przypadku, gdy sytuacja wydaje się nie do końca prawidłowa lub kontrahent zachowuje się w sposób niezrozumiały, należy zachować ostrożność i być może skonsultować się z przełożonym.
Istnieją również różne systemy i narzędzia, które mogą pomóc w wykrywaniu nadużyć, np. programy wykrywające anomalie w płatnościach lub procedurach przetargowych. Przegląd przedłożonych dokumentów i potwierdzenie przedstawionych faktów za pomocą publicznie dostępnych danych może również prowadzić do wykrycia nieuczciwych zachowań. Na przykład można przeanalizować, czy wnioskodawcy ubiegający się o finansowanie są rzeczywiście doświadczeni, sprawdzając wcześniejsze projekty i referencje; można również zweryfikować przedstawione koszty projektu, porównując koszty z podobnymi projektami lub kontaktując się z osobami zaangażowanymi w projekt w celu uzyskania potwierdzenia.
Zdemaskowanie oszusta może być bardzo trudne, ponieważ potrafi on bardzo dobrze ukrywać swój prawdziwy zamiar. Jednak zawsze, gdy masz wrażenie, że sytuacja nie jest całkiem jasna, musisz zachować ostrożność i zdecydowanie nie odrzucać tej myśli.
Jeśli kontrahenci proszą Cię o pominięcie pewnych kroków w procedurze, przyspieszenie procesu, oferują Ci prezenty lub składają inne obietnice, należy powiadomić swojego przełożonego, Dział Zgodności z Przepisami lub Dział Prawny albo policję.
Specyficzne tak zwane „czerwone flagi” lub „sygnały ostrzegawcze” mogą odnosić się do przeszłości osoby lub firmy ubiegającej się o fundusze, np. brak doświadczenia w zakresie oferowanych usług lub polecenie przez/bliskie relacje z urzędnikiem państwowym lub osobą decydującą o finansowaniu projektu (zwłaszcza jeśli urzędnik lub osoba decydująca nalega na współpracę z konkretnym kontrahentem). Inne sygnały ostrzegawcze dotyczą żądań składanych w związku z płatnościami, np. żądania płatności do banków w krajach innych niż kraj rejestracji/prowadzenia działalności lub do firm fasadowych/firm posiadających skrzynki pocztowe. Brakująca lub sprzeczna dokumentacja, dokonywanie płatności lub wręczanie prezentów w trakcie procesu przetargowego lub żądanie pilnych płatności w trakcie realizacji projektu to również znaki ostrzegawcze.
Jeśli masz podejrzenia lub uzasadnione podstawy, aby podejrzewać jakiekolwiek nadużycia finansowe, zgłoś to swojemu przełożonemu, specjalnemu działowi (np. działowi prawnemu lub działowi zgodności z przepisami), specjalnej krajowej instytucji zajmującej się zgłaszaniem nieprawidłowości, krajowej policji lub OLAF-owi. Nie próbuj gromadzić dowodów – może to spowodować, że będą one nieważne dla późniejszych dochodzeń lub procesów sądowych i może narazić Cię na niebezpieczeństwo. Nie próbuj łapać, skonfrontować lub w inny sposób powiadomić osoby, którą podejrzewasz o popełnienie wykroczenia, aby chronić siebie i zapobiec zniszczeniu dowodów.
Możesz zgłosić OLAF-owi, swojemu przełożonemu, odpowiednim służbom lub policji:
- nadużycia finansowe lub inne poważne nieprawidłowości mające potencjalnie negatywny wpływ na środki publiczne UE, zarówno dochody, wydatki, jak i aktywa będące w posiadaniu instytucji UE.
- poważne wykroczenia popełnione przez członków lub pracowników instytucji i organów UE.
W przypadku nadużyć finansowych niemających wpływu na środki publiczne UE lub korupcji, która nie dotyczy członków lub pracowników instytucji i organów UE, należy zgłosić się do policji krajowej. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej OLAF-u .
Nieprawidłowość to działanie niezgodne z przepisami UE, które ma potencjalnie negatywny wpływ na interesy finansowe UE, ale może być wynikiem autentycznych błędów popełnionych zarówno przez beneficjentów występujących o środki finansowe, jak i przez organy odpowiedzialne za dokonywanie płatności. Jeśli jednak nieprawidłowość została popełniona umyślnie, mamy do czynienia z nadużyciem finansowym. (Więcej informacji w art. 1rozporządzenia Rady 2988/95). Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej OLAF-u .
Szereg państw członkowskich wprowadziło pojęcie „sygnału o nieprawidłowości” w swoich wewnętrznych procedurach sprawozdawczych. Należy podkreślić, że pojęcie to nie jest przewidziane w rozporządzeniach UE, a zatem nie jest wiążące dla państw członkowskich.
Sygnał o nieprawidłowości należy rozumieć jako „wszelkie informacje otrzymane z dowolnego źródła o istnieniu nieprawidłowości przed oceną tych informacji” (np. zarzut nieprawidłowości).
Informacje dostępne w sygnale o nieprawidłowości mogą, ale nie muszą być wystarczające do ostatecznego potwierdzenia istnienia nieprawidłowości lub podejrzenia popełnienia nadużycia finansowego i wymagają oceny, ponieważ obowiązek zgłoszenia zaczyna się od „pierwszej pisemnej oceny”
Źródło: Podręcznik „Zgłaszanie nieprawidłowości w zarządzaniu dzielonym”, 2017
Aby zachowanie mogło zostać uznane za nieprawidłowość, musi skutkować naruszeniem/złamaniem prawa unijnego lub krajowego. Głównym czynnikiem identyfikującym „nadużycie finansowe” jest „celowy zamiar” popełnienia nieprawidłowości. Ten celowy zamiar wyznacza granicę między naruszeniem administracyjnym (nieprawidłowością) a przestępstwem. (Więcej informacji w art. 1rozporządzenia Rady 2988/95). Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej OLAF-u .
Państwa członkowskie zgłaszające Komisji przypadki nieprawidłowości zostały zobowiązane do określenia, czy przypadki te obejmują „podejrzenie popełnienia nadużycia finansowego”. Definicja „podejrzenia popełnienia nadużycia finansowego” została dodana do przepisów dotyczących sprawozdawczości w rozporządzeniu 2015/1970, rozporządzeniu 2015/1971, rozporządzeniu 2015/1972 i rozporządzeniu 2015/1973
Zgodnie z definicją podaną w ww. przepisach „podejrzenie popełnienia nadużycia finansowego” oznacza nieprawidłowość, która prowadzi do wszczęcia postępowania administracyjnego lub sądowego na poziomie krajowym w celu stwierdzenia zamierzonego zachowania, w szczególności nadużycia finansowego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 lit. a) Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej, o ochronie interesów finansowych Wspólnot Europejskich.
Głównym czynnikiem identyfikującym „nadużycie finansowe” jest „celowy zamiar” popełnienia nieprawidłowości. Dlatego też nieprawidłowość powinna być zawsze traktowana jako „podejrzenie popełnienia nadużycia finansowego”, jeśli jest zgłaszana do prokuratury.
Źródło: Podręcznik „Zgłaszanie nieprawidłowości w zarządzaniu dzielonym”, 2017
Tak. „Nieprawidłowość” oznacza jakiekolwiek naruszenie prawa unijnego lub prawa krajowego odnoszącego się do jego stosowania, wynikające z działania lub zaniechania ze strony podmiotu gospodarczego zaangażowanego we wdrażanie funduszy unijnych, które skutkuje lub mogłoby skutkować szkodą dla budżetu Unii poprzez obciążenie budżetu Unii nieuzasadnioną pozycją wydatków, zgodnie z definicją w obszarze funduszy ESIF zawartą w art. 2 pkt 36 rozporządzenia CPR 1303/2013.
Sformułowania „naruszenie prawa krajowego w zakresie stosowania prawa UE” nie występuje w definicji nieprawidłowości zawartej w art. 1 ust. 2 rozporządzenia 2988/95. Trybunał Sprawiedliwości miał możliwość interpretacji tego przepisu w swojej praktyce, na przykład w sprawach C-260/14 i C-261/14.
Skrót PACA oznacza „Pierwsze ustalenie administracyjne i sądowe” (po francusku: Premier acte de constat administratif ou judiciaire).
„Pierwsze ustalenie administracyjne lub sądowe” oznacza pierwszą ocenę pisemną dokonaną przez właściwy organ administracyjny lub sądowy, stwierdzającą, na podstawie konkretnych faktów, istnienie nieprawidłowości, bez uszczerbku dla możliwości późniejszej zmiany lub cofnięcia tego twierdzenia w następstwie ustaleń dokonanych w trakcie postępowania administracyjnego lub sądowego.
Źródło: art. 2 lit.b) rozporządzenia 2015/1970
Źródło: art. 2 lit.b) rozporządzenia 2015/1971
Źródło: art. 2 lit.b) rozporządzenia 2015/1972
Źródło: art. 2 lit.b) rozporządzenia 2015/1973
Jeśli jesteś pracownikiem UE, masz obowiązek zgłaszania możliwych przypadków nadużyć finansowych, korupcji, innej nielegalnej działalności lub zachowania zawodowego, które mogą stanowić poważne naruszenie obowiązków pracowników UE. Możesz poinformować członka zarządu swojej instytucji lub OLAF o swoich podejrzeniach. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej OLAF-u.
W celu ochrony interesów finansowych Unii prawodawca UE przyjął wymogi sprawozdawcze dotyczące funduszy objętych zarządzaniem dzielonym. Państwa członkowskie i państwa trzecie będące beneficjentami finansowania UE w ramach Funduszu Azylowego, instrumentów polityki przedakcesyjnej i sąsiedztwa muszą przesyłać regularne sprawozdania na temat wykrytych nieprawidłowości i odnośnych kwot do Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz aktualizować odpowiednie informacje dotyczące swoich procedur administracyjnych/sądowych i finansowych.
Ogólnym celem zgłaszania przypadków nieprawidłowości i nadużyć finansowych jest zapewnienie wsparcia w ustalaniu charakteru nieprawidłowych praktyk i skutków finansowych nieprawidłowości, w tym podejrzewanych i stwierdzonych nadużyć finansowych, w odzyskiwaniu kwot nienależnie wypłaconych oraz w zapobieganiu nieprawidłowościom. Taka wymiana informacji ma również na celu wzmocnienie współpracy między krajami składającymi sprawozdanie a Komisją oraz usprawnienie analizy ryzyka w celu zapobiegania nadużyciom finansowym i ich wykrywania w wyżej wymienionych dziedzinach. Ponadto zgłaszanie nieprawidłowości przyczynia się do zwiększenia przejrzystości, poprawy statystyk i danych analitycznych.
Źródło: Informacja o prywatności dotycząca zgłaszania nieprawidłowości
Zobacz także: Podręcznik „Zgłaszanie nieprawidłowości w zarządzaniu dzielonym”, 2017
Tak. Zgodnie z ogólnym obowiązkiem państwa członkowskie zapobiegają nieprawidłowościom oraz je wykrywają i korygują, a także odzyskują kwoty nienależnie wypłacone wraz z odsetkami z tytułu zaległych płatności. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o nieprawidłowościach przekraczających 10 000 EUR tytułem wkładu z funduszy polityki spójności i regularnie informują ją o istotnych postępach przebiegu powiązanych postępowań administracyjnych i prawnych.
Oznacza to, że nie należy zgłaszać żadnych przypadków poniżej tego progu. Ponadto państwa członkowskie nie powiadamiają Komisji o nieprawidłowościach w następujących przypadkach:
(a) gdy nieprawidłowość polega jedynie na niewykonaniu, w całości lub w części, operacji objętej dofinansowanym programem operacyjnym z powodu upadłości beneficjenta;
(b) zgłoszonych dobrowolnie przez beneficjenta instytucji zarządzającej lub instytucji certyfikującej, zanim którakolwiek z tych instytucji wykryje nieprawidłowość, zarówno przed wypłaceniem wkładu publicznego, jak i po nim;
(c) wykrytych i skorygowanych przez instytucję zarządzającą lub instytucję certyfikującą zanim włączono stosowne wydatki do zestawienia wydatków przedkładanego Komisji.
We wszystkich innych przypadkach, w szczególności poprzedzających upadłość, lub w przypadkach podejrzenia popełnienia nadużycia finansowego, wykryte nieprawidłowości oraz związane z nimi środki zapobiegawcze i korygujące zgłasza się Komisji.
Jeżeli kwoty nienależnie wypłacone beneficjentowi nie mogą być odzyskane i jest to wynikiem błędu lub zaniedbania ze strony państwa członkowskiego, dane państwo członkowskie jest odpowiedzialne za zwrot takiej kwoty do budżetu Unii. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o nieodzyskiwaniu nienależnie wypłaconej kwoty, jeżeli kwota, która ma zostać odzyskana od beneficjenta, nie przekracza – bez odsetek – 250 EUR tytułem wkładu z funduszy polityki spójności.
Zobacz także: art. 122 rozporządzenia 1303/2013
Obywatele Unii Europejskiej często jako pierwsi dowiadują się o zagrożeniach lub szkodach dla interesu publicznego, które pojawiają się w związku z wydatkowaniem funduszy UE. Zgłaszając nieprawidłowości i nadużycia finansowe związane z funduszami UE, osoby te działają jako „informatorzy”, odgrywając tym samym kluczową rolę w ujawnianiu takich naruszeń i zapobieganiu im oraz w zapewnianiu dobrobytu społeczeństwa.
Każde państwo członkowskie przeszło procedurę wyznaczenia instytucji zarządzającej, instytucji certyfikującej i instytucji audytowej dla odpowiedniego programu operacyjnego, zgodnie z art. 123 rozporządzenia 1303/2013. Są to odpowiednie organy odpowiedzialne za kontrolę wydatków UE w Twoim kraju. Każdy z nich ma wdrożone kanały zgłaszania nieprawidłowości, np. na swojej stronie internetowej, i może przeprowadzać odpowiednie kontrole.
Ponadto, krajowe służby AFCOS [HYPERLINK TO DEFINITION № ...], władze policyjne i wszelkie inne władze powinny pomóc w otrzymaniu informacji i, jeśli nie są one odpowiedzialne za sprawdzenie zarzutów, przekazać informacje do odpowiednich władz krajowych.
Gdy obywatel lub urzędnik publiczny podejrzewa, że doszło do nadużycia finansowego, musi to zgłosić tak szybko, jak to możliwe, ponieważ czas ma kluczowe znaczenie dla władz publicznych na podjęcie działań. Z punktu widzenia właściwych organów definicja „podejrzenia popełnienia nadużycia finansowego” jest definicją proceduralną: wszystkie nieprawidłowości, w odniesieniu do których organ publiczny podjął określone kroki proceduralne, są klasyfikowane jako „podejrzenie popełnienia nadużycia finansowego”.
W takim przypadku nie masz oczywiście obowiązku ani nie oczekuje się od Ciebie, że zgłosisz swoje podejrzenia wewnętrznie. Możesz skontaktować się z policją lub OLAF-em. W niektórych krajach istnieją również specjalne instytucje zajmujące się zgłaszaniem nieprawidłowości, np. w Holandii działa Dutch Whistleblowers Authority (Holenderski Urząd ds. Zgłaszania Nieprawidłowości).
Każdy organ krajowy jest po to, aby Ci pomóc, zgodnie ze swoją misją i kompetencjami funkcjonalnymi. Jeśli jednak chcesz powiadomić Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF), możesz to zrobić tutaj. Jeśli chcesz, możesz dokonać zgłoszenia anonimowo, w dowolnym z 24 języków urzędowych UE.
: Tak. Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 23 października 2019 r. dyrektywę 2019/1937 (Whistleblower’s Directive) w sprawie ochrony osób, które zgłaszają przypadki naruszenia prawa UE. Celem dyrektywy w sprawie informowania o nieprawidłowościach jest poprawa egzekwowania prawa i polityki Unii w określonych dziedzinach poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm zapewniających wysoki poziom ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii. Tak zwana „dyrektywa w sprawie informowania o nieprawidłowościach” zawiera wspólne minimalne standardy zapewniające skuteczną ochronę informatorów.
Do czasu zakończenia okresu transpozycji dyrektywy (17 grudnia 2021 r.) osoby zgłaszające przypadki naruszenia są chronione na mocy obowiązujących przepisów krajowych.
Dyrektywa ma szczególne znaczenie dla zwalczania nadużyć finansowych i korupcji z wykorzystaniem funduszy UE, ponieważ realizacja wszystkich polityk UE może mieć wpływ na interesy finansowe Unii.
Ponadto dyrektywa wyraźnie przewidywała ochronę osób, które zgłaszają naruszenia mające wpływ na interesy finansowe Unii , o których mowa w art. 325 TFUE, i które są dalej określone w odpowiednich środkach unijnych, art. 2 ust. 1 lit. b). 2, ust. 1 lit. b).
Zakres przedmiotowy polityki UE obejmuje również:
a) naruszenia wchodzące w zakres stosowania aktów unijnych określonych w załączniku, które dotyczą następujących dziedzin:
(i) zamówienia publiczne,
(ii) usługi, produkty i rynki finansowe oraz zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
(iii) bezpieczeństwo i zgodność produktów;
(iv) bezpieczeństwo transportu;
(v) ochrona środowiska;
(vi) ochrona przed promieniowaniem i bezpieczeństwo jądrowe;
(vii) bezpieczeństwo żywności i pasz, zdrowie i dobrostan zwierząt;
(viii) zdrowie publiczne;
(ix) ochrona konsumentów;
(x) ochrona prywatności i danych osobowych oraz bezpieczeństwo sieci i systemów informatycznych;
b) naruszenia mające wpływ na interesy finansowe Unii, o których mowa w art. 325 TFUE i które zostały dokładniej określone w odpowiednich środkach unijnych;
c) naruszenia dotyczące rynku wewnętrznego, o których mowa w art. 26 ust. 2 TFUE, w tym naruszenia unijnych zasad konkurencji i pomocy państwa, jak również naruszenia dotyczące rynku wewnętrznego w odniesieniu do działań naruszających przepisy dotyczące podatku od osób prawnych lub do porozumień, których celem jest uzyskanie korzyści podatkowej, która niweczy przedmiot lub cel mającego zastosowanie prawa podatkowego od osób prawnych.
Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy do dnia 17 grudnia 2021 r.
Źródło: Dyrektywa dotycząca informowania o nieprawidłowościach (DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO i RADY (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii)
Twoje zgłoszenie zostanie sprawdzone w celu ustalenia, czy zgłoszony przypadek stanowi oszustwo i czy istnieją wystarczające dowody, aby wszcząć dochodzenie. Możesz skontaktować się ponownie (chyba że zdecydujesz się zachować anonimowość) w celu uzyskania dalszych informacji. W celu ochrony procesu dochodzeniowego i zaangażowanych osób nie będziesz otrzymywać informacji o statusie śledztwa.
Jeśli zgłosiłeś zarzut do OLAF, możesz dowiedzieć się więcej o tym procesie na stronie internetowej OLAF-u .
Jeśli OLAF skontaktuje się z Tobą w związku z postawionym przez Ciebie zarzutem, będzie to miało na celu uzyskanie dalszych informacji na temat sprawy.
Jeżeli OLAF skontaktuje się z Tobą z innych powodów, nie oznacza to koniecznie, że objęto Cię dochodzeniem. OLAF nie prowadzi dochodzeń w sprawach karnych, ale dochodzenia administracyjne i zaleca podjęcie działań zainteresowanym instytucjom UE i rządom krajowym. Więcej informacji na temat tego procesu można znaleźć na stronie internetowej OLAF-u .