Przejdź do treści głównej
Anti-Fraud Knowledge Centre

Kontekst i cele

Kiedy Rumunia przystąpiła do UE w dniu 1 stycznia 2007 r., musiała poczynić pewne postępy w dziedzinie reformy sądownictwa i korupcji, podobnie jak Bułgaria. KE ustanowiła Mechanizm Współpracy i Weryfikacji (CVM) jako środek przejściowy, aby pomóc obu tym krajom. Rumuńską Krajową Agencję ds. Etyki Zawodowej (ANI) oraz system PREVENT ustanowiono w ramach tego szczególnego procesu monitorowania, aby rozwiązać problem stronniczości przy podejmowaniu decyzji w sprawie zamówień publicznych.

Głównym celem systemu PREVENT, zarządzanego przez ANI i działającego od 2017 r., jest zapobieganie potencjalnym konfliktom interesów w zamówieniach publicznych. System PREVENT działa jako mechanizm weryfikacji ex ante, badając potencjalne konflikty interesów w ramach elektronicznego systemu zamówień publicznych (SEAP) i usuwając je bez wpływu na jakiekolwiek trwające procedury. Działając przed udzieleniem zamówienia, za pomocą systemu PREVENT można wykryć wszelkie potencjalne konflikty bez stwarzania ryzyka dla zamówień, a tym samym dla finansów publicznych. Nacisk kładzie się na prewencyjne podejście ex ante w przeciwieństwie do nakładania sankcji i prowadzenia dochodzeń z urzędu.

Opis działania

Po opublikowaniu ogłoszenia o uczestnictwie w SEAP, w ramach instytucji zamawiającej (IZ) powoływana jest Komisja Oceniająca. Zgodnie z rumuńską ustawą nr 184/2016 oraz ustawą nr 99/2016, IZ są zobowiązane do wypełnienia elektronicznego formularza dotyczącego etyki zawodowej na platformie SEAP. Istnieje 39 różnych kategorii urzędników publicznych, którzy są zobowiązani do wypełnienia formularza dotyczącego etyki zawodowej. Gdy oferenci składają ofertę na realizację zamówienia, muszą również wypełnić formularz dotyczący etyki zawodowej. Formularz ten musi być aktualizowany przez cały czas trwania procedury składania ofert.

W formularzu dotyczącym etyki zawodowej znajdują się następujące informacje:

  • informacje na temat postępowania o udzielenie zamówienia: źródło finansowania zamówienia; wartość szacunkowa; dane identyfikacyjne IZ; rodzaj zamówienia itp.;
  • informacje na temat decydentów: dane identyfikujące osobę; funkcja, jaką osoba sprawuje w tym organie publicznym; członkostwo lub stanowisko decyzyjne w organizacjach pozarządowych lub stowarzyszeniach;
  • informacje o konsultantach: stanowisko; dane identyfikujące osobę; dokument potwierdzający nadanie numeru identyfikacji podatkowej;
  • informacje na temat komisji oceniającej: osobiste numery identyfikacyjne członków; stanowisko/funkcja; czy w przeszłości osoby te pracowały dla uczestniczących oferentów;
  • dane oferentów/kandydatów: stanowisko/funkcja; podatkowy numer rejestracyjny; adres służbowy.

ANI zapewnia procedury gromadzenia, przetwarzania, oceny i publikowania wymaganych do ujawnienia informacji o aktywach i interesach na publicznym portalu internetowym, który jest jednym z najważniejszych narzędzi ANI.

System PREVENT porównuje informacje podane w formularzach dotyczących etyki zawodowej z następującymi trzema bazami danych:

  • SEAP (elektroniczny system zamówień publicznych);
  • DEPABD (Dyrekcja ds. Rejestrów Pracowniczych i Zarządzania Bazami Danych); oraz
  • ONRC (Krajowe Biuro Rejestru Handlowego).

W przypadku zaistnienia konfliktu interesów system PREVENT generuje powiadomienie, które jest następnie analizowane przez inspektorów ANI. Jeśli zostanie to uznane za konieczne, z baz danych wysyłane jest ostrzeżenie dotyczące etyki zawodowej, za pośrednictwem systemu PREVENT, do osoby, której dotyczy potencjalny konflikt interesów, a także do kierowników najwyższego szczebla IZ.

Po otrzymaniu ostrzeżenia dotyczącego etyki zawodowej właściwa IZ ma obowiązek przeprowadzenia dochodzenia i zastosowania jednego z następujących środków:

  • zastąpienie członka komisji oceniającej, którego dotyczy potencjalny konflikt interesów;
  • lub wykluczenie oferenta, kandydata, współoferenta, podwykonawcy lub podmiotu wspierającego będącego osobą trzecią, którego dotyczy konflikt interesów.

Ponadto ANI sprawdza, czy podjęto wszelkie niezbędne kroki w celu wyeliminowania okoliczności prowadzących do konfliktu interesów. Niepodjęcie działań w następstwie otrzymania ostrzeżenia dotyczącego etyki zawodowej lub niewypełnienie formularza dotyczącego etyki zawodowej powoduje wszczęcie przez ANI dochodzenia z urzędu w sprawie konfliktu interesów. Przedstawicieli, którzy przyczyniają się do trwającego konfliktu interesów, można pozbawić możliwości pełnienia funkcji publicznych na okres do 3 lat. Co 6 miesięcy ANI wydaje raport na temat liczby ostrzeżeń dotyczących etyki zawodowej.

Na początku system PREVENT wykorzystywano do rozpoznawania przypadków konfliktu interesów w departamentach zamówień publicznych korzystających z funduszy UE, ale następnie zakres jego stosowania rozszerzono na cały rumuński publiczny budżet państwa.

    

"PREVENT" system - performing ex-ante checks

Źródło:https://www.academiadepolitie.ro/root/proiecte_eu/2018/sesiunea2/PREVENT-ANAMARIA_ANGHELESCU-ANI.pdf

Unikalne cechy

System PREVENT korzysta z szeregu baz danych, aby porównać informacje podane w formularzach dotyczących etyki zawodowej. System PREVENT porównuje formularze dotyczące etyki zawodowej z dostępnymi danymi z trzech źródeł baz danych (wspomnianych powyżej) i wyświetla „czerwoną flagę”, jeśli zostanie zarejestrowane coś podejrzanego.

IZ, które zajmują się zamówieniami powyżej minimalnych progów zamówień publicznych, są zgodnie z prawem zobowiązane do wypełnienia formularza dotyczącego etyki zawodowej, co oznacza, że system PREVENT zawiera istotne informacje umożliwiające porównanie zestawów danych. Do dnia 15 czerwca 2020 r. za pośrednictwem portalu PREVENT otrzymano ponad 7 775 197 oświadczeń od urzędników służby cywilnej, co przyczyniło się do stworzenia dokładnego i skutecznego systemu porównawczego.

Wyniki

Zgodnie ze sprawozdaniem Komisji Europejskiej na temat mechanizmu współpracy i weryfikacji z 2019 r. system PREVENT pozostaje w pełni operacyjny, a ANI odnotowuje pozytywne rezultaty jego działania. W szerszym ujęciu ANI utrzymała wyniki w zakresie dochodzeń dotyczących zakazu łączenia stanowisk i administracyjnych konfliktów interesów na stałym poziomie.

Od czasu utworzenia systemu PREVENT trzy lata temu sprawdzono za jego pomocą ponad 50 tys. postępowań o udzielenie zamówienia publicznego i 260 tys. udzielonych zamówień. W przypadku 123 potencjalnych konfliktów interesów wydano ostrzeżenia i w 96% przypadków IZ podjęła kroki w celu usunięcia potencjalnego konfliktu w zamówieniach o wartości około 300 mln euro. Pozostałe 4% spraw było przedmiotem dochodzenia z urzędu.

Liczba przypadków nieujawnionego konfliktu interesów spadła o 52% dzięki skuteczności systemu PREVENT w okresie dwóch i pół roku. W 2016 r. przeprowadzono 466 dochodzeń z urzędu w sprawie konfliktu interesów. Do 2019 r. liczba ta spadła do 215, co świadczy o pracy wykonanej przez urzędników śledczych ANI i działaniu systemu PREVENT.

Główne czynniki sukcesu

  • System PREVENT zaprojektowano jako prostą, przyjazną dla użytkownika, dostępną platformę, zbudowaną wokół jasnej definicji konfliktu interesów. Ułatwia to IZ wypełnianie formularzy dotyczących etyki zawodowej, co prowadzi do lepszych wyników w całym systemie.
  • Przepisy, na podstawie których funkcjonuje system PREVENT, również stanowią kluczowy czynnik sukcesu tego systemu. W przepisach tych zobowiązuje się wykonawców publicznych do wypełnienia formularza dotyczącego etyki zawodowej w zakresie postępowań znajdujących się w SEAP.
  • IZ są również zobowiązane do przestrzegania kodeksu postępowania wraz z wewnętrzną listą kontrolną. Jest to ważne, ponieważ przyczynia się do wytworzenia wewnętrznej świadomości tego, co jest dopuszczalne, a co nie. Kodeks postępowania pomaga usunąć niejasności dotyczące „szarych stref”, takich jak podarunki, gdzie granica między hojnością a złymi intencjami jest cienka.

Napotkane wyzwania i wyciągnięte wnioski

  • Cechą ograniczającą system jest to, że skonstruowano go, aby zapobiegać rodzinnym konfliktom interesów. W związku z tym system nie rozpoznaje innych potencjalnych konfliktów, w tym konfliktów dotyczących przyjaciół i byłych współpracowników. System PREVENT nie weryfikuje również zamówień publicznych poniżej pewnych progów.
  • Chociaż nie jest to obowiązkowe, system PREVENT znajduje również zastosowanie jako dobra praktyka w przypadku zamówień o wartości poniżej minimalnego progu. Najniższa kwota, jaką poddano kontroli systemu PREVENT, wynosiła 10 euro.

Potencjał w zakresie możliwości przenoszenia

Każdy kraj, który chce stosować system PREVENT, musi w pierwszej kolejności ustanowić funkcjonujący system ujawniania aktywów i interesów. Po jego ustanowieniu do wdrożenia systemu takiego jak PREVENT potrzebne będą zasoby kadrowe i dostęp do wzajemnie połączonych baz danych (ANI zatrudnia 50 urzędników śledczych do badania wszelkich ostrzeżeń dotyczących etyki zawodowej).

  • 29 MARCA 2021
Prevent system PL