Opis
Celem projektów turystycznych było usprawnienie działalności gospodarczej oraz poprawa możliwości zatrudnienia w różnych gminach i stworzenie alternatywnych źródeł dochodów dla ludności W ramach tych projektów 3 osoby – rodzic i jego 2 dzieci – złożyli wnioski o współfinansowanie dla 3 różnych hoteli z myślą o rozwoju turystyki w odnośnym obszarze.
Przedmiotowe fundusze ESI
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
Rodzaj nieprawidłowości
Potencjalne wewnętrzne nadużycie finansowe w obrębie instytucji zarządzającej.
Mechanizm sprawozdawczy
Nieprawidłowość zgłosiła instytucja zarządzająca po dokonaniu pierwszej kontroli na miejscu, w wyniku której stwierdzono, że wspomniane 3 hotele funkcjonują jako jeden hotel.
Sprawozdawczość w ramach systemu zarządzania nieprawidłowościami
Tak
Znaki ostrzegawcze
Wskaźniki nadużyć finansowych oraz sygnały, które wzbudziły podejrzenie, były następujące:
- Do zatwierdzenia przedłożono trzy niemal identyczne wnioski dotyczące projektów
- Nazwiska wnioskodawców były takie same
- Wnioski przedłożono do instytucji zarządzającej tego samego dnia
- Wnioskodawcami okazali się rodzic i jego dwoje dzieci.
- Do wspomnianych trzech hoteli prowadziło jedno wejście
Opis schematu nadużycia finansowego
|
Instytucja zarządzająca programem rozwoju obszarów wiejskich otrzymała 3 wnioski o współfinansowanie. Przedłożone wnioski dotyczyły następujących projektów: Wnioskodawca 1: „Budowa rodzinnego hotelu na potrzeby agroturystyki” Wnioskodawca 2: „Budowa budynku z prywatnymi pokojami gościnnymi na potrzeby agroturystyki” Wnioskodawca 3: „Budowa pensjonatu z restauracją na potrzeby agroturystyki” Projekty zatwierdzono i zapewniono środki finansowe. Budynki zostały zbudowane. W ramach sprawowania kontroli nad projektami oraz dokonywania płatności okresowych i końcowych instytucja zarządzająca zaplanowała kontrolę na miejscu. W wyniku kontroli na miejscu ustalono, że 3 budynki zbudowano bardzo blisko siebie oraz miały wspólne wejście i wspólną recepcję, w związku z czym wydawały się funkcjonować jako jeden hotel, a nie jako 3 oddzielne projekty. Kontrole na miejscu wykazały, że meble wykorzystywano we wszystkich 3 obiektach, w dodatku niezgodnie z celami projektu. Wnioskodawcami okazał się być rodzic i jego dwoje dzieci. Oszuści starali się w ten sposób przekroczyć maksymalną kwotę dotacji, jaką można było przyznać. |
Sposób wykrycia nadużycia finansowego
|
Nadużycie finansowe wykryto dzięki kontrolom na miejscu. Instytucja zarządzająca wszczęła postępowanie w sprawie nadużycia finansowego. W wyniku kontroli i późniejszych ustaleń IZ zdecydowała, że należy odzyskać wypłacone dotacje, i wszczęła procedurę odzyskiwania, wysyłając pisma z prośbą o dobrowolny zwrot. Beneficjenci odmówili spłaty długu, więc zostało wszczęte postępowanie cywilne. W czasie funkcjonowania programów przedakcesyjnych i w pierwszym okresie programowania w latach 2007–2013 sprawy takie rozstrzygał sędzia w sądach powszechnych (nie administracyjnych). W sądzie pierwszej instancji (sądzie okręgowym) sędzia zwrócił się do IZ o dostarczenie protokołów z kontroli na miejscu, czego IZ nie zrobiła (przyczyny pozostają nieznane). W związku z tym sędzia nie zaakceptował faktu prawnego, że odbyły się kontrole na miejscu, i orzekł na korzyść beneficjentów. IZ miała obowiązek odwołać się od tej decyzji w celu ochrony interesów finansowych zarówno budżetu UE, jak i budżetu krajowego. Sąd drugiej instancji (sąd rejonowy) zażądał od IZ tej samej dokumentacji, a IZ po raz kolejny jej nie dostarczyła. W związku z powyższym odwołanie oddalono. Ponieważ IZ miał obowiązek ponownego odwołania się od decyzji, sprawa trafiła do trzeciej i ostatniej instancji (sądu najwyższego). Podobnie jak w dwóch poprzednich przypadkach IZ przegrała sprawę, ponieważ nadal nie była w stanie dostarczyć wymaganej dokumentacji. W rezultacie beneficjent zatrzymał wszystkie środki, a IZ zobowiązano do pokrycia kosztów postępowania. Środki UE zwrócono z budżetu krajowego (odpisano je po dwuletnim okresie, przez który IZ nie zwróciła rzeczonych kwot). Kilka lat później wszczęto dochodzenie, jednak minął już termin przedawnienia. Ustalono, że celem beneficjentów było obejście maksymalnej kwoty dotacji w wysokości 250 000 EUR poprzez złożenie trzech indywidualnych wniosków o łączną kwotę 750 000 EUR, aby wybudować jeden duży hotel. |
Napotkane trudności
Jednym z problemów był czas potrzebny do uporania się z nieprawidłowościami. Od daty finansowania do zamknięcia spraw dotyczących nieprawidłowości minęło prawie 10 lat. Od momentu otwarcia sprawy dotyczącej nieprawidłowości do jej zamknięcia upłynęło 7 lat i 6 miesięcy. Oznacza to, że gdy ostatecznie doszło do dochodzenia (po przeprowadzeniu postępowań przed sądem cywilnym), minęły już wszystkie terminy przedawnienia.
Kolejną trudnością było to, że instytucja zarządzająca nie przedstawiła listy kontrolnej z kontroli na miejscu podczas postępowania cywilnego w sprawie, w której stwierdzono, że popełniono nieprawidłowość (i ewentualne nadużycie finansowe).
Sąd orzekł na korzyść beneficjentów. W ramach działań następczych sprawę zamknięto z powodu stwierdzenia „braku nieprawidłowości” zgodnie z decyzją sądu. Interesującym aspektem dochodzenia było pytanie, dlaczego IZ nie przedłożyła tej dokumentacji w sądzie. Dochodzenie wykazało, że albo IZ wypadła bardzo niekorzystnie w sądzie, albo (najprawdopodobniej) nadużycie finansowe popełniono we współpracy z kimś z samej IZ.
Zidentyfikowane uchybienia
|
Do wystąpienia tego rodzaju nieuczciwego zachowania przyczyniło się wiele uchybień, np.:
W efekcie w kolejnych okresach programowania zidentyfikowano i skorygowano wiele z napotkanych problemów, m.in. dzięki:
|